[Regula] / [Benedictus Casinensis abbas]. [Collationes] / Odo Cluniacensis. [Homiliae XII]. [Homiliae] / [Guillelmus de Merula Flaiacensis monacus]. [Homiliae] / Origenes. [Homilia]
Lingua
latino
Tipo documento
Manoscritto
Titolo
[Regula] / [Benedictus Casinensis abbas]. [Collationes] / Odo Cluniacensis. [Homiliae XII]. [Homiliae] / [Guillelmus de Merula Flaiacensis monacus]. [Homiliae] / Origenes. [Homilia]
Responsabilita' principale
Benedictus : Casinensis, Odo : Cluniacensis, Origenes
Responsabilita' secondaria
[Traduttore] Rufinus : Aquileiensis
Possessori e provenienza
Antonio frate
Data
1191-1210
Descrizione fisica
VI, 182 (1-183), VI' carte : Membr. ; mm 100 x 72
Note generali
Nr. 1: Il ms. si apriva con la copia della Regula di S. Benedetto: la caduta di quattro fascicoli iniziali ha determinato la perdita pressoché totale del testo (fatta eccezione per l'ultimo capitolo). Nr. 3: Si danno gli incipit di tutti i sermoni seguenti, in quanto non identificabili nei repertori tradizionali: "Vacuos esse convenit ab amore laudis ab studio vanae gloriae quibus committatur"; "Preceptum in lege est quod si habuerit homo uxores duas unam dilectam"; "Si ambulans per viam (Deut. 22,6) -- Mirandum quomodo longa vita ob tale beneficium promittitur"; "Visio Lamuhel (Pr. 31,4) -- Lamuhel interpretatur in quo deus et convenit unicuique iustorum"; "Multi eminentes in operibus iusticiae Deum offendunt per incuriam linguae"; "Periculosum et noxium homini fastidire verbum Dei quia qui caelesti imbre";"Separavit Moyses tres civitates trans Iordane ad orientalem plagam"; "De V regibus fovea lactantibus quod cum Iosuae belligeranti"; "Innocentia tripliciter dividitur prima species simplex puerilis, secunda servilis"; "Dum medium silentium (Sap. 18) -- Res per se sola et altera duarum non potest dici media"; "Scriptum est in Genesi quod posuerit Deus cherubin et flammeum gladium". Nr. 17-25: Le "Homiliae" di Origine (trascritte alle cc. 126v-182r) sono precedute regolarmente da indicazione d'autore e titolo, mentre le precedenti risultano del tutto anepigrafe e prive di titolazione, 1. cc. 1r [Benedictus Casinensis abbas], [Regula] (frammento; cap. LXXIII, 10-18; La Regola di san Benedetto, cur. S. Pricoco, Fondazione Lorenzo Valla, 1995, pp. 270-271), 2. cc. 1v-103r Odo Cluniacensis, [Collationes]. Inc.: Domino et patri Turpioni pontifici suus ille monachorum infimus (prol.); Auctor igitur et iudex hominum deus licet ab illa felicitate paradisi (text., c. 2r) (Stegmueller, Rep. Bibl., IV, 125 nr. 6119; PL 133, coll. 517-638). Titolo attestato: Liber sancti Odonis abbatis, 3. cc. 103v-123v [Homiliae XII]. Inc.: Mirum valde est fratres dilectissimi quod in hoc capitulo sapientissimus omnium hominum Salomon (Schneyer, VIII, p. 548 nr. 30), 4. cc. 123v-125r [Guillelmus de Merula Flaiacensis monacus], [Homilia]. Inc.: Egrotavit Ezechias (Is. 38,1) -- In his verbis instoriae conversio potest notari cuiusque penitentis (Schneyer, II, p. 501 nr. 101), 5. cc. 125r-126v [Guillelmus de Merula Flaiacensis monacus], [Homilia]. Inc.: Tria sunt bona quae omnem substantiam complectuntur: bonum summum idest irrationalis et insensibilis creatura (Schneyer, Ii, p. 457 nr. 4), 6. cc. 126v-131r [Origenes], [In Genesim homilia IV]. Inc.: Recitata est nobis alia visio Dei ad Abraham hoc modo: visus est inquid Deus (trad. Rufinus; PG 12, coll. 183-188), 7. cc. 132r-136v Origenes, [In Genesim homilia V]. Inc.: Missi angeli ad eversionem Sodomorum cum iniunctum cuperent maturare negotium (trad. Rufinus; PG 12, coll. 188-194). Titolo attestato: De Loth et filiabus eius Or(igenes), 8. cc. 137r-143r Origenes, In Exodum homilia I. Inc.: Videtur mihi unusquisque sermo scripturae divinae simul esse alicui seminum (trad. Rufinus; PG 12, coll. 297-303). Titolo attestato: De initiis Exodi Origenes, 9. cc. 143r-150v Origenes, [In Exodum homilia IV]. Inc.: Historia quidem famosissima nobis recitata est et pro sui magnitudine universo mundo (trad. Rufinus; PL 1G, coll. 317-325). Titolo attestato: De decem plagis quibus percussa est Aegyptus, 10. cc. 150v-156r [Origenes], [In Exodum homilia V]. Inc.: Doctor gentium in fide et veritate apostolus Paulus tradidit aecclesiae quam congregavit (trad. Rufinus; PG 12, coll. 325-331). Titolo attestato: De perfectione filiorum Israhel, 11. cc. 156r-162v Origenes, In Leviticum homilia XIV. Inc.: Hystoria nobis recitata est cuius quamvis videatur aperta narratio (trad. Rufinus; PG 12, coll. 552-558). Titolo attestato: Orig(enes) in Levitico, 12. cc. 162v-165v Origenes, [In Numeros homilia XII]. Inc.: Mittit Moyses ad Seon regem Amorreorum verbis pacificis dicens (incompleto; trad. Rufinus; PG 12, coll. 663.4-666). Titolo attestato: Item Origenes, 13. cc. 165v-168r Origenes, [In librum Iesu Nave Homilia XV]. Inc.: Michi videtur esse infinitus quidem numerus contrarium virtutum pro eo quod per singulos paene homines sunt spiritus aliqui (incompleto; trad. Rufinus; Schneyer, VIII, p. 549; PG 12, coll. 902,5-905). Titolo attestato: Item Origenes, 14. cc. 168r-182r Origenes, In librum Regum homilia I. Inc.: Historia nobis recitata est de primo libro regnorum que ita videtur difficilis ut absque divinae virtutis gratia (incompleto; trad. Rufinus; PG 12, coll. 997.2-1012). Titolo attestato: Incipit omelia Origenis in libro Regum de Helcana et Fenenna et Anna et Samuhel et Ofin et Finees et cetera in eodem libro, 15. cc. 182v-183r [Homilia]. Inc.: Omnibus christianis quibuscumque hee littere pervenerint. Iohannes astrologus et magister solo nomine dictus de civitate Tollette (add., sec. XIV.1)
Note di provenienza
A c. 182r una mano coeva ha annotato su sette righe una serie di lettere apparentemente crittografate, di difficile comprensione e restituzione, A c. 183v, margine superiore, annotazione antica (sec. XIV in): "Hunc librum sancti Odonis quem mulier quedam fratri Antonio in loco de la Stradela in [...] pro anima filii sui sacerdotis defuncti tulit [...]"; l'annotazione prosegue per altre due righe, ma risulta illeggibile anche con la lampada di Wood, Sul dorso, su cartellino cartaceo, annotazione sul contenuto del ms., con segnatura moderna aggiunta: "Liber S. Odonis abbatis de mistic[...]"; "I.O.I" (sec. XVIII). Segue segnatura de Angelis: "B.IX.14" (sec. XIX)
Note all'esemplare
Fascicolazione: 1-2(8); 3(10); 4-12(8); 13(10); 14-15(8); 16(12); 17-19(10); 20-21(8) Fascicolazione: I fascicoli presentano una segnatura originaria e regolare in numeri romani dall'attuale quarto fascicolo, segnato "VIII" - ma visibile anche sul primo segnato "V" - che prosegue fino al "XXII", mentre risulta reinserita da mano successiva nei due fascicoli 2-4 e nei finali 24 e 25. Sono quindi caduti quattro fascicoli iniziali Inizio fascicolo lato pelo Impaginazione: 7 [70] 23 x 10 [42] 20 - rr. 27/ll. 27 Decorazione: Iniziali filigranate; iniziali semplici; rubricato Legatura moderna (sec. XVIII) in pergamena Numerazione moderna a penna sul margine destro superiore, che salta 164 ed estesa al primo foglio di guardia posteriore Le cc. I e VI (solidali), I' e VI' (solidali) sono membranacei antichi, di recupero e provengono da un ms. di diritto canonico (con testo e glossa inquadrante) del sec. XIV. I restanti fogli di guardia sono cartacei moderni
Collocazione
G.VIII.25
Livello del manoscritto
descrizione esterna